به نقل از «ایرنا»

افزایش قدرت مانور دیپلماتیک ایران در منطقه با توافق تهران و ریاض

تاریخ انتشار: ۲۴ اسفند ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۷۳۳۵۳۵۵

مصطفی انتظاری کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار سیاست خارجی ایرنا در خصوص روند احیا و تقویت روابط سیاسی برخی کشورهای منطقه متعاقب توافق میان ایران و عربستان و همچنین شکست طرح منزوی ساختن ایران در عرصه بین‌المللی از سوی غرب، اظهارکرد: توافقی که بین ایران و عربستان انجام شد از چند منظر حائز اهمیت است که مهمترین موضوع این مسئله، پروژه‌ای است که از چند سال قبل تحت عنوان فشار حداکثری از دولت ترامپ داشت دنبال می‌شد و مقدمه این موضوع با خروج از برجام اتفاق افتاد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

وی با بیان اینکه آمریکا به دنبال این بود که ایران را کاملاً در سطح بین‌الملل منزوی کند، افزود: بعد از اعتراضات اخیر هم دیدیم که ایران را از برخی نهادهای بین‌المللی اخراج کردند که در ادامه همان سناریو و قالب فشار حداکثری بود.

این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: اما با توافقی که صورت گرفت، این پروژه شکست خورد و آن هم به دلیل اینکه عربستان تنها یک کشور نیست، بلکه کشورهای دیگر از جمله امارات، مالدیو، بحرین به دنبال این هستند تا روابطشان را با ایران بهبود ببخشند.

توافق ایران و عربستان موجب شکست پروژه انزواسازی ایران شد

وی با بیان اینکه پروژه غربی ها شکست خورده و ایران موفق شده روابط خودش را بهبود ببخشد،‌ گفت: در واقع توافق ایران و عربستان باعث شکست پروژه منزوی‌سازی ایران شده و علاوه بر آن نیز منجر به تضعیف آمریکا در منطقه شده است.

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: این توافق باعث شد که آمریکا متوجه شود چقدر جایگاهش در منطقه ضعیف شده که حتی متحدین سابق خودش بدون هماهنگی و اجازه واشنگتن با ایران توافق می کنند و پروژه آمریکا را به شکست می‌کشانند.

انتظاری در مورد دستاوردهای مثبت این توافق نیز، تصریح کرد: مهمترین تاثیری که این توافق بر جای می‌گذارد افزایش نقش دیپلماتیک ایران در منطقه و آغاز دور جدیدی از رایزنی‌ها و دیدارهای بین المللی است.

وی افزود: مذاکرات چند جانبه در رابطه با سوریه در حال آغاز شدن است، نقش ایران در رابطه با بحران یمن نیز طبیعتا می‌تواند کلیدی باشد و یک سری از تحولات دیگر به لحاظ سیاسی هم در آینده رقم خواهد خورد که ایران در آنها تاثیرگذار است.

به گفته این کارشناس مسائل بین الملل مهمترین دستاورد توافق تهران و ریاض، افزایش قدرت مانور دیپلماتیک ایران در منطقه است.

انتظاری با بیان اینکه این اتفاق به لحاظ اقتصادی هم دستاوردهای زیادی به همراه دارد، عنوان کرد: ما می‌دانیم که به دلیل تحریم‌ها و فشارهای صورت گرفته ناامیدی در بازار ایران شکل گرفته که باعث شد قیمت ارز جهش خیلی زیادی داشته باشد و مردم از این بابت تحت فشار باشند.

وی افزود: توافق صورت گرفته فشار اقتصادی را کاهش داد که خیلی زود در بازار تاثیرش را گذاشت و بنابراین وظیفه تیم اقتصادی دولت این است که این تاثیر را در بازار ماندگار کند و نگذارد مجدد شوک‌های روانی این چنینی به بازار ارز وارد شود.

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: این توافق از لحاظ امنیتی هم یک پیروزی بزرگ برای منطقه بود از یاد نبریم که ایران در چند سال پیش هم در سازمان ملل از سوی رئیس جمهور وقت ایده ای را مطرح کرد برای حفظ امنیت منطقه و من فکر می‌کنم که الان همین بحث ثبات و امنیت منطقه، دستاورد بسیار بزرگ این توافق است.

انتظاری گفت: این نیز به این معنا است که بسیاری از جدال‌های نیابتی، تحرکات تروریستی، تنش آفرینی‌ها در منطقه که به دلیل تحریم ‌های لابی‌های صهیونیستی و فشار دولت آمریکا بود در منطقه متوقف می شود.

توافق ایران و عربستان، پیروزی برای جریان مقاومت یمن است

وی با اشاره به تمدید اعلام آتش بس در یمن و احتمال خاتمه این جنگ، اظهار کرد: این موضوع پیروزی بزرگی برای جریان مقاومت یمن است،‌همچنین تنش‌های مرزی که در عراق، لبنان و در مرز ایران با پاکستان و بسیاری از مناطق دیگر وجود دارد نیز عملاً پایان پیدا می‌کند.

این کارشناس مسائل بین الملل در پایان خاطرنشان کرد: این توافق در حوزه انرژی به نفع همه کشورهای جهان است به دلیل این که خاورمیانه منطقه ای است که ذخایر انرژی از جمله ذخایر نفتی و گازی در آن وجود دارد و آمریکا تلاش می‌کرد با تنش زایی در این منطقه، جهان را در بازار انرژی دچار یک ناآرامی کند.

سیاست سیاست خارجی ۰ نفر معصومه پورصادقی حقیقت برچسب‌ها برجام بحرین سازمان ملل متحد پاکستان واشنگتن ایالات متحده آمریکا

منبع: ایرنا

کلیدواژه: برجام بحرین سازمان ملل متحد پاکستان واشنگتن ایالات متحده آمریکا برجام بحرین سازمان ملل متحد پاکستان واشنگتن ایالات متحده آمریکا کارشناس مسائل بین الملل ایران و عربستان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.irna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایرنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۳۳۵۳۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تهدید به بازنگری در دکترین هسته‌ای؛ آیا امیدی برای توافق باقی مانده؟

نشانه‌هایی وجود دارد که تماس‌های مخفی بین ایالات متحده و ایران، نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد پرونده هسته‌ای نیز در جریان است.

به گزارش اکوایران، ایران پس از عملیات پهپادی و موشکی به اراضی اشغالی و پاسخ محدود (رژیم) اسرائیل، ارزیابی کرد که توانسته با بازدارندگی هسته‌ای اسرائیل و اتحاد نظامی اسرائیل و آمریکا به طور مؤثری مقابله کند.

بازنگری در دکترین هسته‌ای

به نوشته استیمسون، ایران با دو دشمن روبروست که هر دو از تسلیحات هسته‌ای برخوردار بوده، در حالی که ایران فاقد آن است. با این حال، در صورت تشدید بیشتر تنش‌ها، ایران به احتمال زیاد برای ایجاد بازدارندگی در برابر حملات آینده، به سمت گریز هسته‌ای پیش خواهد کرد.

در آستانه حمله محدود (رژیم) اسرائیل در ۱۹ آوریل، سرلشکر احمد حق‌طلب، رئیس سازمان حفاظت و امنیت هسته‌ای در مورد لزوم بازنگری در استراتژی هسته‌ای ایران در نتیجه افزایش تهدیدات آمریکا و (رژیم) اسرائیل صحبت کرد. او گفت: «اگر اسرائیل تصمیم بگیرد از تهدید حمله به مراکز هسته‌ای ایران به عنوان ابزاری برای اعمال فشار بر تهران استفاده کند، بازنگری در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و گذر از تحفظات قبلی اعلام‌شده توسط کشور، ممکن و قابل‌تصور است».

هم‌زمان، روزنامه شرق مدعی شد امیرسعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل و معاون سابق دبیر شورای عالی امنیت ملی تماس‌های آرام خود با آمریکا را نه تنها در مورد بحران غزه بلکه در مورد موضوع هسته‌ای نیز ادامه داده است.

بن‌بست مذاکرات و توافق موقت

آخرین دور مذاکرات رسمی هسته‌ای در سپتامبر ۲۰۲۲ با پیشنهادی از سوی جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجه و سیاست امنیتی به پایان رسید که به انجام نرسید.

مذاکره روسیه آمریکا درباره ایران ریابکوف رابرت مالی

ایران خواستار پایان‌دادن به اختلافات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد مسائل پادمان، لغو تحریم‌های آمریکا علیه سپاه پاسداران و تضمین ایالات متحده مبنی بر تداوم هرگونه توافق فراتر از دولت بایدن بود. چنین امتیازاتی حاصل نشد.

در غیاب توافق رسمی، آمریکا و ایران در ماه می‌۲۰۲۳ در عمان به تفاهم موقتی دست یافتند که ادعا شده بر اساس آن، ایران متعهد شد که غنی‌سازی اورانیوم را فراتر از ۶۰ درصد انجام ندهد، پنج شهروند دوتابعیتی ایرانی‌آمریکایی را آزاد کند و در ازای آن، وجوه بلوکه‌شده‌اش توسط آمریکا آزاد گردد. واشنگتن همچنین سیگنال‌هایی فرستاد که تحریم‌های نفتی علیه ایران را تشدید نخواهد کرد.

هدف از تفاهم موقت میان بِرَد مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا در کاخ سفید و علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای وقت ایران دورزدن کنگره آمریکا بود که در غیر این صورت، فرصت بررسی دقیق و احتمالاً مسدودکردن یک توافق رسمی را داشت. با این حال، اسرائیل با این موضوع مخالفت کرد و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر (رژیم) اسرائیل در تماس تلفنی ۸ ژوئن ۲۰۲۳ به آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا هشدار داد که اسرائیل به هیچ توافقی بین واشنگتن و تهران پایبند نخواهد بود.

جنگ‌هایی که سد مذاکرات شدند

همچنین همکاری نظامی ایران و روسیه با واکنش منفی کشورهای اروپایی و همچنین آمریکا مواجه شد. حمله روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شدت بر برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) سال ۲۰۱۵ تأثیر گذاشت و عملاً روندی که با ایران در سال ۲۰۰۸ آغاز شده بود را نابود کرد.

جنگ اوکراین

با افزایش قیمت انرژی پس از حمله روسیه به اوکراین، برخی از فشارهای اقتصادی فوری بر ایران کاهش یافت. روسیه و ایران به هم نزدیک‌تر شدند و روایت افول غرب و نیاز به «نگاه به شرق» در تهران قوت یافت.

با این حال، روابط اقتصادی نزدیک‌تر با روسیه و چین نتایج مطلوبی را برای رشد اقتصادی ایران به همراه نداشت. ایران قرار بود مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا را در عمان در اواسط اکتبر ۲۰۲۳ از سر گیرد. آغاز جنگ غزه مانع از این امر شد، هرچند گزارش شده که دو طرف در ژانویه ۲۰۲۴ برای بحث در مورد حملات حوثی‌ها در دریای دیدار کردند.

در بحبوحه ادامه جنگ غزه و افزایش تنش‌ها میان آمریکا و گروه‌های مقاومت منطقه، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران تولید اورانیوم با خلوص بالا را افزایش داده و از اواسط ۲۰۲۳، کاهش تولید را معکوس کرده است. مقامات آمریکایی بر این باورند که ایران در صورت غنی‌سازی بیشتر، سوخت کافی برای گریز هسته‌ای را در اختیار دارد و زمان لازم برای آن را می‌توان با روز اندازه‌گیری کرد، نه با ۱۲ ماه که توسط برجام تعیین شده بود.

گزینه‌های غرب

هنوز هم برنامه‌هایی روی میز وجود دارد که می‌تواند مذاکرات هسته‌ای را احیا کند. تهران اعلام کرده که عمانی‌ها یک مکانیسم «کم در برابر کم» یا «گام‌به‌گام» مشابه توافق می‌۲۰۲۳ ارائه کرده‌اند. یکی دیگر از احتمالات که توسط علی واعظ و ولی نصر پیشنهاد شده، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای به عنوان راهی برای جبران محدودیت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران است.

همچنین گزارش‌هایی از طرح ژاپن برای احیای مذاکرات هسته‌ای به گوش می‌رسد، اگرچه هیچ جزئیاتی منتشر نشده است. ژاپن سابقه‌ای در میانجیگری هسته‌ای ندارد، اما به عنوان میانجی برای دستیابی به آتش‌بس جنگ ایران و عراق نقش مهمی ایفا کرد.

اگر نهایتاً مرگ برجام اعلام شود، غرب سه گزینه دارد: بازدارندگی، اقدام نظامی یا مذاکرات جدید. قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد که برجام را در سال ۲۰۱۵ تأیید کرد، در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی می‌شود. پیش از آن، بریتانیا یا فرانسه می‌توانند در صورت غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران به سطح گریز هسته‌ای، تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران را «بازگردانند». ایران تهدید کرده که در صورت بازگشت تحریم‌ها، از پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (مانند کاری که کره شمالی در سال ۲۰۰۲ انجام داد و سپس به ساخت بمب اقدام کرد) خارج خواهد شد.

سؤالی که مطرح می‌شود این است که آیا ایالات متحده در پی حمله تلافی‌جویانه ایران به اسرائیل در ۱۳ آوریل، تحریم‌های نفتی را تشدید خواهد کرد؟ دولت بایدن تحریم‌های جدیدی را علیه تولید پهپاد و فولادسازی ایران اعلام کرده، اما هیچ اشاره‌ای به تحریم‌های نفتی نداشته است. با توجه به اینکه تنها مزیت توافق فعلی بین دو کشور این بوده که ایران می‌تواند نفت را به چین بفروشد، به احتمال زیاد وضعیت شکننده موجود در طول انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا در سال ۲۰۲۴ ادامه خواهد یافت.

با این حال، حتی اگر بایدن در انتخابات پیروز شود، احتمالاً در مورد کاهش تحریم‌ها علیه ایران با احتیاط عمل خواهد کرد.

ممکن است ایران برای حفظ برجام بر روی کاغذ، تا زمانی که قطعنامه سازمان ملل در سال ۲۰۲۵ منقضی شود و شورای امنیت دیگر «درگیر» این موضوع نباشد، از اهرم‌های خارج از موضوع هسته‌ای استفاده کند.

جنگ غزه همچنین هم محدودیت‌ها و هم فرصت‌های ایران و گروه‌های مقاومت را برای مقابله با اسرائیل و آمریکا نشان داد. عملیات مستقیم ایران به (رژیم) اسرائیل، تحلیل دقیق‌تری از واکنش اسرائیل و آمریکا به ایران، خارج از «منطقه خاکستری» را در اختیار تهران قرار داد. ایران با ارزیابی این اطلاعات، می‌تواند برای استفاده در مذاکرات هسته‌ای آتی اهرم فشار به دست آورد.

بهترین راه پیش رو می‌تواند ادامه تعهدات تک‌ماده‌ای از سوی دو طرف بوده و در عین حال، خط‌قرمزها برای جلوگیری از تشدید درگیری در هر دو عرصه هسته‌ای و منطقه‌ای را رعایت کند. با درس‌گرفتن از تجربیات گذشته، هنوز هم یافتن راه‌حلی متوازن برای حل‌وفصل موضوع هسته‌ای بر اساس فرآیندی گام‌به‌گام امکان‌پذیر است.